HOE GA JE HET GESPREK AAN MET EEN COLLEGA MET MOGELIJK PSYCHISCHE KLACHTEN?

Het is één van de lastigste gesprekken op de werkvloer: je vermoedt dat een collega psychische problemen heeft, maar je weet niet hoe je dit bespreekbaar maakt. Is het jouw taak? Zeg je het goed? Maak je het erger of juist beter?
HOE GA JE HET GESPREK AAN MET EEN COLLEGA MET MOGELIJK PSYCHISCHE KLACHTEN?

In dit artikel geven we praktische tips, psycho-educatie én handvatten om het gesprek met zorg, respect en effect te voeren.

HERKENNEN VAN SIGNALEN: WANNEER MOET JE IETS DOEN?

Psychische klachten zijn niet altijd zichtbaar. Toch kun je bepaalde signalen herkennen die kunnen wijzen op mentale overbelasting, stress of andere psychische problemen:

Terugtrekgedrag of juist onrust
Vergeetachtigheid of concentratieproblemen
Prikkelbaarheid of emotionele uitbarstingen
Verminderde prestaties of motivatie
Veel ziekmeldingen of laat op het werk verschijnen
Veranderingen in uiterlijk, stemming of gedrag

Niemand is elke dag op z’n best, maar structurele verandering in gedrag kan een reden zijn om in te grijpen. Vroegtijdige signalering voorkomt dat klachten verergeren of leiden tot langdurig verzuim.

PSYCHO-EDUCATIE: HOE WERKT HET BREIN ONDER DRUK?

Wanneer iemand langdurig stress ervaart of psychische klachten ontwikkelt, raakt het brein uit balans:

Amygdala: het alarmsysteem in de hersenen raakt overactief

Prefrontale cortex: het deel dat logisch redeneert en plant functioneert minder

Stresshormonen zoals cortisol blijven te lang actief

Het gevolg: piekeren, verminderde focus, slapeloosheid, neerslachtigheid, of overspannenheid. Iemand heeft dan niet ‘gewoon een slechte dag’, maar zit mogelijk vast in een mentaal patroon waar hij of zij zelf moeilijk uitkomt.

MAAR MAG JE HET WEL BESPREKEN?

Ja. Als collega of leidinggevende mag je je zorgen uitspreken. Je hoeft geen diagnose te stellen, geen hulpverlener te zijn. Je hoeft alleen menselijk te zijn. Iemand écht zien kan het begin zijn van herstel.

Belangrijk: focus op wat je ziet en merkt, niet op wat je denkt dat er aan de hand is.

Lees ook Waarom zou je als werkgever psychische hulp vergoeden?

7 TIPS VOOR HET GESPREK

1. Kies het juiste moment en de juiste plek

Rustig, vertrouwelijk en zonder haast. Geen koffiepauze tussen collega’s of na een teamvergadering.

2. Begin vanuit betrokkenheid

Gebruik woorden als:

“Ik merk dat je wat stiller bent de laatste tijd, en ik wilde even checken hoe het écht met je gaat.”

3. Oordeel niet, luister wel

Laat stiltes vallen. Luister zonder het meteen op te lossen. Je collega hoeft zich niet te verantwoorden.

4. Benoem concreet gedrag, geen diagnoses

Zeg liever:

“Ik zie dat je vaker ziek bent geweest en je lijkt minder jezelf”

dan

“Ik denk dat je een burn-out hebt.”

5. Bied geen therapie aan, wél opties

Je bent geen behandelaar. Maar je kunt wel zeggen:

“Als je ergens over wilt praten of hulp zoekt, er zijn opties. Je hoeft het niet alleen te doen.”

6. Respecteer grenzen

Wil iemand er (nog) niet over praten? Dat mag. Maar jouw signaal blijft hangen.

7. Wijs op professionele hulp

Bijvoorbeeld via MindFitPro: snelle toegang tot een psycholoog of vertrouwenspersoon, zonder wachtlijst.

EN ALS JE HET NIET AANKAART?

Niets zeggen uit angst om het verkeerd te doen is begrijpelijk, maar het risico is dat je collega verder vastloopt. In het ergste geval leidt dat tot uitval, ziekteverzuim of conflicten. Een eenvoudige check-in kan juist het verschil maken:

“Ik maak me een beetje zorgen. Als ik het mis heb, hoor ik het graag – maar ik wilde het niet ongemerkt laten.”

Zo geef je ruimte én erkenning – een waardevolle combinatie.

OOK VOOR LEIDINGGEVENDEN EN HR

Als manager of HR-professional heb je niet alleen een morele, maar ook een wettelijke zorgplicht. Volgens Arbowet artikel 3 ben je verplicht een veilige werkomgeving te bieden, inclusief bescherming tegen psychosociale arbeidsbelasting (PSA) zoals stress, overbelasting en mentale klachten.

Het tijdig signaleren en bespreekbaar maken van psychische problemen is dus onderdeel van goed werkgeverschap.