Pesten op de werkvloer: wat is het, wat doet het met je brein en wat kun je doen?
Pesten op de werkvloer komt vaker voor dan je denkt. Het is een vorm van grensoverschrijdend gedrag waarbij een werknemer structureel wordt buitengesloten, vernederd, genegeerd of zelfs actief tegengewerkt. De impact is groot: zowel op mentaal welzijn als op productiviteit en het werkklimaat.
In dit artikel lees je:
- Wat werkgerelateerd pesten precies inhoudt
- Hoe het brein reageert op pesten
- De lange termijn gevolgen
- Hoe pestgedrag ontstaat
- Wat jij als medewerker of werkgever kunt doen
- En wanneer het tijd is om hulp in te schakelen
Wat is pesten op de werkvloer?
Pesten op de werkvloer is het herhaaldelijk en systematisch negatief behandelen van een collega. Denk aan:
- Roddelen of geruchten verspreiden
- Iemand structureel buitensluiten van overleg of pauzes
- Beledigen, kleineren of uitlachen
- Werk structureel afpakken of juist overbelasten
- Bewust fouten toeschrijven aan één persoon
Vaak gebeurt het subtiel, waardoor slachtoffers het lastig vinden om aan te kaarten wat er gebeurt.
Wat gebeurt er in het brein bij pesten?
Ons brein maakt geen onderscheid tussen fysieke en sociale pijn. Uit hersenonderzoek blijkt dat sociale afwijzing dezelfde hersengebieden activeert als een fysieke verwonding.
Bij langdurig pesten:
- Activeert het stresssysteem (HPA-as) continu
- Wordt er meer cortisol aangemaakt, het stresshormoon
- Kan het limbisch systeem (emotieregulatie) overbelast raken
- Gaat de prefrontale cortex (rationeel denken) juist minder functioneren
Dit zorgt ervoor dat mensen:
- Sneller angstig of somber worden
- Slechter kunnen concentreren
- Zich sneller bedreigd voelen, zelfs buiten het werk
Lees ook eens WAT IS OXYTOCINE – HET GELUKSHORMOON?
Gevolgen op de lange termijn
De gevolgen van pesten op de werkvloer zijn ernstig, zeker als het lang doorgaat of niet wordt erkend. Mogelijke klachten zijn:
- Angststoornissen of paniekaanvallen
- Burn-out of overspannenheid
- Slaapproblemen en vermoeidheid
- Verlies van zelfvertrouwen en faalangst
- Posttraumatische stressklachten (PTSS)
- Langdurig ziekteverzuim of zelfs arbeidsongeschiktheid
Daarnaast verzuurt pestgedrag de sfeer binnen teams, zorgt het voor meer verloop en schaadt het het imago van een organisatie.
Hoe ontstaat pestgedrag?
Pestgedrag komt voort uit machtsverschillen, onzekerheid of groepsdynamiek. Veelvoorkomende oorzaken zijn:
- Een leidinggevende met een autoritaire stijl
- Groepen die zich afzetten tegen ‘de ander’
- Onuitgesproken irritaties die omslaan in actief negeren of denigreren
- Gebrek aan heldere grenzen en sociale veiligheid op de werkvloer
Vaak speelt ook onveilige hechting of eigen trauma van de pester mee. Macht uitoefenen over een ander kan een (ongezonde) manier zijn om controle te houden.
Wat kun je doen als je gepest wordt op werk?
👉 1. Erken het probleem
Je hoeft het niet te bagatelliseren. Pesten is geen aanstellerij, het is schadelijk gedrag.
👉 2. Houd bij wat er gebeurt
Noteer concrete voorbeelden van gedrag, data, betrokkenen en reacties. Dit is belangrijk als je melding wilt maken.
👉 3. Zoek steun
Praat met een collega die je vertrouwt, een vertrouwenspersoon, of een bedrijfspsycholoog zoals MindFitPro.
👉 4. Maak het bespreekbaar
Indien mogelijk: spreek de pester aan of bespreek het met een leidinggevende. Kies een moment dat je je veilig voelt.
👉 5. Schakel externe hulp in
Is er geen interne oplossing? Dan kan professionele hulp uitkomst bieden: mediation, psychologische ondersteuning of juridische hulp.
Wat kan een werkgever doen tegen pesten?
Werkgevers zijn volgens de Arbowet verplicht om een veilige werkomgeving te bieden. Dit kun je doen:
- Stel een vertrouwenspersoon aan
- Zorg voor duidelijke gedragsregels
- Train leidinggevenden in signaleren en aanpakken van pestgedrag
- Maak een laagdrempelig meldpunt
- Investeer in mentale ondersteuning op de werkvloer
MindFitPro ondersteunt bedrijven met preventie én behandeling. Denk aan coaching, therapie op locatie, teaminterventies of mediation.
Wanneer hulp inschakelen?
Wacht niet te lang. Als pesten jouw werkplezier, energie of mentale gezondheid beïnvloedt, is het tijd om hulp in te schakelen. Psychologische hulp kan je helpen om:
- De situatie helder te krijgen
- Je zelfvertrouwen te herstellen
- Emotionele schade te verwerken
- Grenzen te leren stellen
- Je plek op de werkvloer terug te nemen
Conclusie
Pesten op de werkvloer is een serieus probleem met grote psychologische gevolgen. Het raakt niet alleen het slachtoffer, maar het hele team en de organisatie. Wacht niet af – pak het aan. Voor jezelf, je collega’s én de toekomst van je organisatie.