Wat is EMDR en hoe werkt het in ons brein?
De wetenschap achter een krachtige behandelmethode voor trauma, angst en stress. Wat is EMDR en hoe werkt het in ons brein?
In de afgelopen decennia is EMDR uitgegroeid tot een van de meest effectieve behandelmethoden bij trauma en andere psychische klachten. Niet alleen bij veteranen of slachtoffers van geweld, maar ook bij mensen met werkgerelateerde stress, burn-out of nare herinneringen die blijven hangen.
Maar wat is EMDR precies? Hoe werkt het in ons brein? En waarom kiezen steeds meer psychologen en cliënten voor deze methode? In dit artikel duiken we in de achtergrond van EMDR, met een heldere uitleg én wetenschappelijke onderbouwing.
Wat is EMDR?
EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Het is een psychotherapeutische methode ontwikkeld door de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro in 1987. Tijdens een wandeling merkte zij op dat haar stressvolle gedachten afnamen wanneer ze haar ogen heen en weer bewoog. Vanuit dit eenvoudige inzicht ontstond een diepgaande behandelmethode die wereldwijd erkend wordt als effectief tegen trauma.
Bij EMDR wordt de cliënt gevraagd om terug te denken aan een nare herinnering, terwijl tegelijkertijd het werkgeheugen wordt belast – bijvoorbeeld door het volgen van een bewegende vinger, een lichtbalk of auditieve klikjes via een koptelefoon.
Door deze afleiding wordt het brein gedwongen om de traumatische herinnering opnieuw te verwerken, maar zónder de emotionele lading van toen. Hierdoor verliest de herinnering haar kracht, emotionele intensiteit en de impact op het dagelijks functioneren.
Hoe werkt EMDR in het brein?
Om te begrijpen hoe EMDR werkt, kijken we naar ons geheugen en de rol van het werkgeheugen.
1.
Traumatische herinneringen worden “bevroren” opgeslagen
Wanneer we iets heftigs meemaken, slaat ons brein de ervaring op in het langetermijngeheugen. Maar bij traumatische gebeurtenissen wordt deze informatie vaak onvolledig of “verstoord” opgeslagen – met beelden, geluiden en gevoelens die niet goed geïntegreerd zijn. Het gevolg: herbelevingen, nachtmerries, flashbacks of paniekreacties bij triggers.
2.
EMDR activeert tegelijkertijd herinnering én werkgeheugen
Door tijdens de sessie de herinnering op te roepen én tegelijk een afleidende taak te doen (bijvoorbeeld oogbewegingen), wordt het werkgeheugen zwaarder belast. Dit geheugen heeft maar een beperkte capaciteit.
De theorie is dat het werkgeheugen hierdoor de traumatische herinnering minder intensief kan vasthouden. Bij elke herhaling wordt de herinnering daardoor zwakker, vervormd of minder levendig.
Wetenschappelijk bewijs:
Onderzoek van Van den Hout & Engelhard (2012) laat zien dat oogbewegingen tijdens traumaverwerking leiden tot een significante afname van de emotionele lading van herinneringen. Ook studies van Leer et al. (2014) en Gunter & Bodner (2008) bevestigen deze werkgeheugenhypothese.
Wat zijn de resultaten van EMDR?
EMDR is wetenschappelijk erkend als effectieve behandeling bij:
- Posttraumatische stressstoornis (PTSS)
- Angststoornissen en fobieën
- Rouw en verlieservaringen
- Burn-out en werkgerelateerde stress
- Pijnklachten met psychische component
- Negatief zelfbeeld en hardnekkige overtuigingen
Effectiviteit volgens onderzoek:
- EMDR is even effectief of effectiever dan cognitieve gedragstherapie (CGT) bij PTSS (Bisson et al., 2013)
- De behandelduur is vaak korter dan bij andere therapievormen (Maxfield & Hyer, 2002)
- Bij juiste indicatie treedt in veel gevallen binnen 3-6 sessies een merkbare verbetering op
EMDR en de werkvloer
Ook binnen bedrijven zien we steeds vaker de inzet van EMDR – bijvoorbeeld bij:
- Medewerkers die een ingrijpend incident hebben meegemaakt (zoals geweld, ongeluk of suïcide op het werk)
- Werknemers die last hebben van werkgerelateerde stress of nare herinneringen (denk aan ontslag, conflict, burn-out)
- Professionals in risicoberoepen (zorg, politie, brandweer, hulpverlening)
Bij MindFitPro combineren we EMDR met arbeidsexpertise: gericht op herstel, verwerking én het behouden van inzetbaarheid.
Veilig en wetenschappelijk erkend
EMDR is opgenomen in de officiële behandelrichtlijnen van o.a.:
- World Health Organization (WHO)
- Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP)
- National Institute for Health and Care Excellence (NICE, UK)
- Trimbos-instituut
Het is dus geen alternatieve methode, maar een evidence-based behandeling met stevige wetenschappelijke basis.
Hoe ziet een EMDR-traject eruit?
- Intake en diagnostiek: wat zijn de klachten, welke herinneringen spelen een rol?
- Uitleg en voorbereiding: wat doet EMDR precies en hoe verloopt een sessie?
- EMDR-sessies: gemiddeld 3 tot 6 keer, met begeleiding door een gecertificeerde EMDR-therapeut
- Evaluatie en nazorg: wat is er veranderd, wat is nog nodig?
Bij MindFitPro kan een EMDR-traject binnen 5 werkdagen starten, zonder verwijsbrief en volledig vertrouwelijk.
Tot slot: verwerken = loslaten
Iedereen maakt ingrijpende dingen mee. Het verschil zit in hoe goed je brein die gebeurtenissen kan verwerken. Als dat niet lukt, blijf je hangen in overlevingsstand, spanning en vermijding.
Met EMDR geef je je brein de kans om datgene wat is blijven steken, alsnog af te ronden. Niet door te praten tot je erbij neervalt, maar door het te ervaren en herprogrammeren in je systeem.
Meer weten over EMDR?
Wil je EMDR inzetten voor jezelf of een medewerker? Of ben je HR-professional en wil je EMDR onderdeel maken van jullie mentale ondersteuningsaanbod?
📞 Bel direct voor overleg met een behandelaar
Wetenschappelijke bronnen (selectie):
- Van den Hout, M. & Engelhard, I. (2012). How does EMDR work? Journal of Experimental Psychopathology.
- Bisson, J. et al. (2013). Comparison of psychological treatments for PTSD: systematic review and meta-analysis.
- Maxfield, L., & Hyer, L. (2002). The relationship between efficacy and methodology in studies investigating EMDR treatment of PTSD.
- Leer, A. et al. (2014). Eye movements enhance extinction memory update.
- Gunter, R. & Bodner, G. (2008). How eye movements affect unpleasant memories: support for a working-memory account.